Wat neem ik mee uit het debat over de centrale toetsen 🎹
Goeiemorgen,
Voorbije dinsdag had ik de eer om met vijf interessante gasten te debatteren over de centrale examens. Zowel mensen van het beleid, het steunpunt als uitgesproken tegenstanders schoven aan. Het werd een geanimeerd, af en toe scherp, maar vooral genuanceerd debat. We hebben dit debat natuurlijk ook opgenomen en zo is het vanaf nu te beluisteren als podcast.
Graag deel ik met jullie wat ikzelf, als leerkracht Nederlands in het tweede middelbaar, heb geleerd en meeneem uit het debat.
Ik moet toegeven dat ik vrij uitgesproken aan het debat begon. Ik had heel veel kritische vragen rond de centrale toetsen. Een aantal van die vragen blijven onbeantwoord. Niet omdat er geen antwoord kwam, maar omdat er gewoonweg geen tijd meer was. Een debat kan ook maar zo lang duren en na anderhalf uur gesprek was, zeker bij mij, de pijp uit.
Zo blijf ik me afvragen of deze centrale toetsen niet het volgende in het rijtje inbreuken zijn op de vrijheid van onderwijs. Grondwetspecialist Johan Lievens leerde ons al dat er steeds maar weer, subtiel, geknibbeld wordt aan die vrijheid van onderwijs. Zie ook de grote hoeveelheid eindtermen die nu met de modernisering op ons los gelaten worden. Deze centrale toetsen breken die vrijheid wederom een beetje af. Dat is iets om waakzaam over te blijven.
Een andere vraag blijft bij mij waarom het allemaal 'centraal' geregeld moet worden. Dat zorgt voor heel veel problemen en moeilijkheden waar we ons fel tegen moeten wapenen. Rankings, teaching to the test, high stakes-impact, kansenongelijkheid ... Allemaal elementen die ontstaan omdat dit alles centraal geregeld wordt. Met centraal doel ik op het feit dat dit gaat om dezelfde toets voor alle leerlingen op hetzelfde moment, vertrekkende vanuit 1 centraal orgaan: de overheid.
Met het woordje toetsen heb ik geen enkel probleem. Meer nog, ik ben vragende partij voor meer gestandaardiseerde toetsen in het onderwijs. De onderwijsspiegel van de inspectie toont al jaren aan dat het evaluatiebeleid ondermaats is in het onderwijs. Daar kan je dus niet op tegen zijn. Mijn vraag is dus waarom wordt er niet meer wordt ingezet op die toetsen. Laat koepels, organisaties, netten of universiteiten gestandaardiseerde toetsen over verschillende onderwerpen ontwikkelen die leerkrachten naar eigen goeddunken kunnen gebruiken in de les. Maak geen toets die alle eindtermen Nederlands in de eerste graad gaat testen, maar maak er eentje die een deel daarvan toetst. Die kan jij dan als leerkracht inzetten wanneer jij het nodig acht en daaruit de nodige objectieve data uithalen. Het succes van de starttoetsen Engels en Frans die Arteveldehogeschool ontwikkelt, toont aan dat dit een recept is dat kan werken.
Maar wat neem ik nu mee uit het debat zelf?
Zoals ik al zei zat ik klaar met een heleboel scepsis, maar ik moet toegeven dat zowel Jeroen Backs als Carolien Frijns mijn ogen ergens geopend hebben.
Ze wezen me er op dat heel veel nadelen en gevaren die je kan formuleren bij de centrale toetsen, op schoolniveau zullen ontstaan. Als we ervan uitgaan dat de overheid haar werk doet en een sterk decretaal kader kan opzetten om het publiceren van rankings tegen te gaan, dan zitten alle gevaren eigenlijk op bij de scholen.
Oftwel: hoe scholen zullen omgaan met die data, zal het succes of het falen bepalen. Jeroen Backs wees me er tijdens het debat op dat ik met weinig vertrouwen naar scholen en leerkrachten keek, en dat dat zeker niet het uitgangspunt is van het beleid en de administratie. Zij willen door middel van vormingen en begeleiding scholen op een effectieve manier laten omgaan met de data zodat die kan ingezet worden om de kwaliteit van onderwijs te verbeteren.
De administratie geeft net daarom heel veel vrijheid aan de scholen. Dat wil zeggen dat een school op zich kan doen wat ze wil met de resultaten van de centrale toetsen. Zolang ze maar niet exclusief worden ingezet voor attestering of oriëntering. Als je dat hoort, dan is het niet moeilijk om allerlei doemscenario's te bedenken.
Schoolbesturen of directeurs die leerkrachten onder druk zullen zetten om sterk aan teaching to the test te doen om de resultaten op te drijven. Klassenraden die een overdreven belang zullen hechten aan de resultaten van de centrale toetsen. Attestering die alleen maar zal afhangen van dat resultaat op wiskunde en Nederlands. Schrik voor een eventuele vervroegde doorlichting zou een motivator kunnen zijn voor schoolbesturen om leerkrachten onder druk te zetten. Ook een eventuele curriculumvernauwing zou kunnen ingegeven worden door deze motieven.
Al deze elementen zitten op schoolniveau. Er ligt dus wederom een grote verantwoordelijkheid bij schoolleiders om dit proces in goede banen te leiden.
Carolien Frijns gaf aan dat geleidelijkheid een belangrijke element was voor het steunpunt. Stap voor stap, zodat er geen fouten gemaakt worden en we met kwalitatieve toetsen zitten.
Ik wil graag ook voor geleidelijkheid pleiten binnen scholen. Dit vraagstuk is complex. Hoe je als school moet en kunt omgaan met de resultaten van centrale toetsen is ook een proces dat geleidelijk moet groeien. Durf daarom die resultaten in het begin niet de hoogste prioriteit te geven. Leg ze misschien zelfs een jaartje even in de schuif. Zet voor je schoolteam een leercurve uit over hoe je op termijn de resultaten effectief kan gebruiken om aan schoolontwikkeling te doen.
Want het zijn woelige tijden binnen onderwijs. Onderwijs worstelt met een lerarentekort, covid, verouderde gebouwen, een modernisering en een digitale omslag van jewelste in de vorm van de digisprong. Dit vergt veel van schoolleiders en schoolteams. Er moet bijgeschoold en bijgesprongen worden.
Jeroen Backs sprak regelmatig over het opleiden en vormen van leerkrachten en schoolleiders om correct en effectief te kunnen omgaan met de centrale toetsen. Een noodzaak, zeker en vast.
Mijn vraag is alleen: Gaan we dat voor of na de bijscholing over de digisprong doen? Doen we dat voor of na het de les die je overpakt van een afwezige collega? En wanneer komen die eindtermen derde graad, want die zouden we als schoolteam ook eens moeten doornemen?
Neem je tijd, beste schoolteams. Die centrale toetsen lopen niet weg.
Maak er een inspirerende week van,
Rinke
Podcast!
#103 | Teacher Tapp #11 - Debat centrale toetsen — buitendekrijtlijnen.simplecast.com
Meer Buiten De Krijtlijnen
Wil je meer te weten komen over deze podcast of meer afleveringen beluisteren? Dan kan je terecht op onze website:Â www.dekrijtlijnen.be.
Wil je onze podcast financieel steunen? Word dan vriend van de show! Meer info op onze website!